ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังมีความเชื่อเรื่องเกี่ยวกับพญานาคกันอยย่างแพร่หลายโดยเชื่อกันว่าพญานาคอาศัยอยู่ในลำแม่น้ำโขงหรือเมืองบาดาล โดยเล่าสืบต่อกันมาว่ามีผู้เคยพบรอยพญานาคขึันมาปรากฏในลักษณะคล้ายรอยงูขนาดใหญ่ ลักษณะของพญานาคตามความเชือในแต่ล่ะภูมิภาคจะแตกต่างกันไป บ้างเชื่อว่าพญานาคมีลักษณะคล้ายงูใหญ่มีหงอนสีทองและตาสีแดง เกล็ดเหมือนปลามีหลายสีแตกต่างกันไปตามบารมี บ้างก็มี สีเขียว บ้างก็มีสีดำ หรือบ้างก็มีเจ็ดสีเหมือนสีของรุ้ง ที่สำคัญนาคตระกูลธรรมดาจะมีเศียรเดียว แต่ตระกูลที่สูงขึ้นไปนั้นจะมีสามเศียร ห้าเศียร เจ็ดเศียรและเก้าเศียร โดยสืบเชื้อสายมาจากพญาเศษนาคราช(พญาอนันตนาคราช) ผู้เป็นบัลลังก์ของพระวิษณุนารายณ์ปรมนาท ณ เกษียรสมุทรการกำเนิดของพญานาคนั้นมีทั้งเกิดในน้ำและบนบก เกิดจากครรภ์และจากไข่ มีอิทธิฤทธิ์สามารถบันดาลให้เกิดคุณและโทษได้ และมักจะแปลงร่างเป็นมนุษย์รูปร่างงดงาม พญาศรีสัตตนาคราช เป็นองค์นาคาธิบดี ผู้เป็นใหญ่เหนือพญานาคทั้งปวงในลำน้ำโขง เป็นพญานาคที่ทรงฤทธิ์ทรงอำนาจ มีความเด่นสง่าด้วยมีเจ็ดเศียรซึ่งถือได้ว่าเป็นตระกูลพญานาคที่มีมาแต่ก่อนสมัยพุทธกาล มีความใกล้ชิดพระพุทธองค์และพระพุทธศาสนา อีกทั้งคอยปกป้องคุ้มครองอภิบาลคนดีมีศีลธรรม ศาสนสถานทางพระพุทธศาสนา เช่น องค์พระธาตุพนมเป็นอาทิ เชื่อกันว่าหากผู้ใดที่ได้บูชาและศรัทธาในพญานาคท่านจะช่วยดลบันดาลให้ผ่านพ้นอันตรายจากภัยพิบัตินานาประการได้เนื่องจากพญานาคมีบุญฤทธิ์และอิทธิฤทธิ์และยังเชื่อว่าท่านสถิตอยู่สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาอีกด้วย องนาคาธิบดี เทียบเท่ากษัตริย์ของพญานาค มี ๙ พระองค์ ดังนี้ ๑.พญาอนันตนาคราช ๒.พญามุจลินทร์นาคราช ๓.พญาภุชงค์นาคราช ๔.พญาศรีสัตตนาคราช ๕.พญาศรีสุทโธนาคราช ๖.พญาเพชรภัทรนาคราช หรือ พญาเกล็ดแก้วนาคราช ๗.พญานาคดำแสนศิริจันทรานาคราช ๘.พญายัสมันนาคราช ๙.พญาครรตระศรีเทวานาคราช จากตำนานสุวรรณโคมคำได้กล่าวถึงบรรพชนของนาคว่าเดิมเคยอยู่เมืงหนองแสมาก่อน โดยในตำนานกล่าวไว้ว่าบริวารเมืองหนองแสหรือเมืองหนองกระแสแสนย่าน ก่อนที่จะมีกลุ่มคนตระกูลไท-ลาว มาตั้งเป็นบ้านเมืองนั้นเคยเป็นที่อยู่ของพญานาคมาก่อน พญานาคได้สร้างเมืองอยู่ในทะเลสาบแห่งนี้ อันเป็นทะเลสาบน้ำจืดที่มีความกว้างใหญ่ มีผู้สันนิษฐานว่าหนองกระแสแสนย่านนี้คือ ทะเลสาบเอ่อไห่ในมณฑลยูนนาน สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนจีนในปัจจุบัน และกล่าวไว้ว่าพญาศรีสัตตนาคราช และพญาสุตตนาคราช(พญาศรีสุทโธนาคราช) เป็นพระสหายกัน อาศัยอยู่ในหนองหลวงแห่งนี้ด้วยกันวันหนึ่งเกิดขัดใจกันด้วยเรื่องการแบ่งปันอาหารจนระงับโทสะไม่อยู่ ลุกขึ้นต่อสู้กันในที่สุดร้อนถึงพระอินทร์ต้องลงมาตัดสินความ โดยมีโองการให้พญานาคทั้งสองหยุดรบกัน แล้วให้แยกกันอยู่คนละทางโดยให้สร้างแม่น้ำคนละสายจากหนองแส พญาศรัสัตตนาคราชคุ้ยควักแผ่นดินลงไปทางใต้ จนเกิดร่องน้ำเป็นแม่น้ำชุลนที (แม่น้ำโขง) หรือภาษาบาลีผูกเป็นคำศัพท์เรียกว่า อุรงคมาลีนที มีความหมายว่า แม่น้ำสายงู ส่วนพญาสุตตนาคราช (ศรีสุทโธนาคราช) ได้คุ้ยควักแผ่นดินออกไปทางเมืองเชียงใหม่เรียกแม่น้ำพิง (แม่น้ำปิง) นับได้ว่านาคเป็นสัญลักษณ์แห่งน้ำแสดงถึงความยิ่งใหญ่ ความอุดมสมบูรณ์ ความมีวาสนา เป็นผู้สร้างสติปัญญา มีพลังวิเศษที่ดลบัลดาลให้มวลมนุษย์และสรรพสัตว์น้อยใหญ่ทั้งหลายพานพบแต่ความสุข ความสำเร็จสมปรารถนา อีกทั้งยังเป็นสัญลักษณ์ของบันไดสายรุ้งสู่จักรวาลที่เชื่อกันว่าเป็นบันได ที่เชื่อมโลกมนุษย์กับสวรรค์และชนบางกลุ่มมีความเชื่อว่าตนสืบเชื้อสายมาจากพญานาคเพื่อเกิดมาสร้างบารมีในโลกมนุษย์จึงมีความผูกพันและมีความเชื่อเกี่ยวกับพญานาคเป็นพิเศษ